Raphaella SMITS
departures
xxx
PLAATOPNAMEN Inlegboekje

startpagina

nieuwsbrief

abonneer je

discografie

biografie

instrumenten

interviews

reisschema

persmap

reviews*

links

contact

ENGELSE
VERSIE



*
Nog te vertalen hoofdstukken

IN DEEP SILENCE
Raphaëlla Smits speelt Walter, Brouwer and Henderickx


Inleiding

Het is heel bijzonder een opname te kunnen programmeren met uitsluitend hedendaagse muziek van componisten waar ik me persoonlijk mee verbonden voel. Graag dank ik Hanno Pfisterer van Accent om dit project te steunen.
Meerdere van deze werken werden voor mij geschreven. Vandaar de nauwe samenwerking tussen componist en uitvoerder. Onze ontmoetingen waren soms noodzakelijk, verklarend, en steeds verrijkend. Maar toch ook niet té nauw: de schrijvers lieten mij lezen, interpreteren en vertolken.

De drie componisten, fundamenteel verschillend, hebben minstens één gemeenschappelijk kenmerk. Zij blijven in hun wijze van componeren trouw aan de essentie: het bundelen van muzikale elementen tot een boeket vol uitdrukking en kleur. Zij creëren nieuwe muziek die eerdere creaties niet imiteert maar die er met respect op voortbouwt. Zo herinnert Owe Walter bij wijlen aan Tedesco, Leo Brouwer aan de Falla, Stravinsky en Takemitsu, terwijl Wim Henderickx, de meest intellectualistische, herinnert aan het Oosterse, met een beheerste improvisatie. Ook hij heeft een band met Takemitsu en met Bartók. Op die manier vormt dit programma vanuit de contrasten een mooi geheel.


Owe Walter (°1946, Zweden)

De componist

Sinds vele jaren is de Zweedse pedagoog Owe Walter verbonden aan de Musikhögskolan Ingesund in Arvika, een departement van de Universiteit van Karlstad. Hij is ook de auteur van een ‘best-selling’ studiemethode voor gitaar. Als componist produceerde hij zowel eenvoudig werk voor jongere musici als bijzondere creaties voor concertisten, voor solo-gitaar als voor kamermuziekensembles. Hij beleeft enorm veel plezier aan de natuur, de stilte en de dieren. Als gitarist tenslotte geniet hij zelf terug volop van het optreden.

De componist en ik
Mijn eerste ontmoeting met Owe Walter dateert van juli 1993. Ik was uitgenodigd als docente en als concertist op een zomercursus in Arvika. Geïnspireerd door mijn optreden schreef Owe Walter twee werken. Na een volgend concert in 1995 dat ik begon met een set dansen van Michael Praetorius, voegde hij er een derde luik aan toe: het werk ‘La Guitarra’ was geboren. De onderdelen verwijzen naar mijn drie doopnamen Raphaella, Maria, Michaëlla.

Het werk
Het prachtige aan ‘La Guitarra’ is het kleurenpalet dat Owe Walter vanuit de harmonieën te voorschijn tovert. Hij componeert met bepaalde intervallen een zeer begrijpbaar geheel: emotie wordt geboren. Het werk is hedendaags maar geeft toch melodie ondanks dat het niet neoromantisch is. Het is impressionistisch-medidatief met een opzwepend repetitief laatste deel.


(Juan Leovigildo) ‘Leo’ Brouwer (°1939, Havana, Cuba)

De componist

De 13-jarige Leo Brouwer, onder de indruk van flamencoklanken en aangemoedigd door zijn vader amateur-gitarist, ruilde zijn pianostudies voor gitaarlessen. Hij ging studeren bij Isaac Nicola, die zelf leerling was van Emilio Pujol, op zijn beurt leerling van Francisco Tarrega. Later zette hij zijn muzikale opleiding verder aan de Julliard School en aan het Hartt College in Hartford, Connecticut in de Verenigde Staten.

Brouwers composities evolueerden sterk doorheen zijn carrière. Zijn eerste werken waren doordrongen van de eigen Cubaanse cultuur en de afro-cubaanse ritmes vermengd met neo-klassieke invloeden en de nationale scholen van componisten als de Falla, Bartók en Stravinsky.
De tweede stijlperiode was meer avant-garde, gekenmerkt door het gebruik van seriële, 12-tonige en aleatorische modi. De componisten Penderecki, Messiaen, Baird en Bussotti maakten een grote indruk op Brouwer.
De derde periode is quasi minimalistisch en steunt op de ontwikkeling van een modulair systeem. In heel wat recent werk keert hij terug naar het nationaal hyperromantisme.

Leo Brouwer is niet alleen een getalenteerd maar ook een veelzijdig componist. Hij creëerde voor talrijke solo-instrumenten, schreef kamermuziek, koorwerken en balletten, hij componeerde voor windensembles en symfonische orkesten, en maakte de muziek voor meer dan 60 films. Hij maakte ook veel bewerkingen die zijn sympathie verraden voor het werk van Scott Joplin en the Beatles.
Sinds 1987 is Leo Brouwer erelid van de UNESCO.

De componist en ik
Leo Brouwer zag en hoorde ik voor de eerste maal op een concert in de jaren 70. Hij speelde eigen werk dat toen zeer modern klonk en waarbij het publiek door de verrassende wendingen en effecten meer dan eens in een lach schoot.
Enige jaren later werd ik op een morgen gewekt door een telefoontje van het Gitaarfestival van Luik: “of ik niet even wilde komen voorspelen op de masterclass van Leo Brouwer?”. Dat moest men geen twee keer vragen: ik was volop bezig met nieuwe muziek, waaronder Brouwer. Ik herinner me die masterclass nog goed: terwijl ik speelde gaf hij aanwijzingen ‘als een dirigent’. Heel inspirerend.

In maart 1985 verzamelde radioproducer Herman Vuylsteke (U) de Vlaamse gitaristen Peter Pieters (U), Jean Vanderschueren, Yves Storms en mezelf voor een huisconcert ter ere van zijn gasten: Cubaanse diplomaten en ... Leo Brouwer. Het werd een onvergetelijke avond, met veel muziek, wijn en lekker eten, maar ook met verbondenheid en humor. Op de nationale radio werd de reportage van deze ontmoeting gedocumenteerd met onder meer een schitterende vertolking met Leo Brouwer als percussionist!
In het verdere verloop van mijn carrière heb ik Leo Brouwer nog op diverse muziekfestivals ontmoet.

De werken
De drie schetsen ‘Tres Apuntes’ dateren uit zijn vroegste periode die hijzelf aanduidt met de termen ‘nationalisme en structuralisme’. De eerste is gebaseerd op een kort Iberisch thema uit een hommage aan de Falla die hij twee jaar eerder schreef. De opening verwijst overduidlijk naar de Spaanse school met veel kleurgebruik en contrasten.
In de tweede schets suggereert hij meesterlijk de onafhankelijkheid van de verschillende stemmen. Het ostinato van de bas staat in schril contrast met de beweeglijke bovenstem: een uitgeschreven improvisatie.
Het derde deel is de harmonische doorwerking van een Bulgaars lied dat Brouwer 40 jaar later zal hernemen in ‘Hika’.
‘Hika, In Memoriam Toru Takemitsu’ (1996) is een elegie, een treurlied voor zijn vriend. Brouwer bewonderde de Japanse cultuur en beschouwde Takemitsu als zijn ‘levensleraar’. De titel Hika is overgenomen van een Takemitsu compositie voor viool en piano uit 1966. Brouwer verwerkte ook enkele van Takemitsu’s concepten, zoals het gebruik van de Lydische toonladder.


Wim Henderickx (°1962, België)

De componist

Wim Henderickx studeerde o.a. compositie (bij Willem Kersters) en percussie aan het Conservatorium van Antwerpen. Hij nam verschillende malen deel aan de ‘Internationale Ferienkurse für Neue Musik’ in Darmstadt en volgde sonologiestudies aan het ‘IRCAM’ Parijs en aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag.
Hij doceert compositie en muziekanalyse aan de Conservatoria van Antwerpen en Amsterdam. Momenteel is hij huiscomponist bij ‘Muziektheater Transparant’.
Hij componeert zowel kamermuziek, orkestwerken als opera en zijn werk werd meermaals bekroond in binnen- en buitenland.
Zijn partituren worden gekenmerkt door een solide bouw, wisselende kleursonoriteiten en een intense expressiekracht. Buitenmuzikale impulsen stimuleren zijn componeren. Zijn fascinatie voor etnische, niet-westerse culturen heeft ertoe geleid dat veel van zijn werken geïnspireerd worden door oosterse muziek en filosofie. Vanuit dit standpunt volgt hij de late György Ligeti in het gebruik van delicaat verschuivende klankwolken en sterke ritmische passages met
een mechanische precisie.

De componist en ik
Wim Henderickx ken ik al lang als vriend en collega pedagoog. Toen in 1998 het ‘Tromp Muziek Concours’ in Nederland Wim de opdracht gaf het verplicht werk voor de wedstrijd schrijven, ging onze professionele samenwerking pas goed van start.

De werken
‘In deep silence - I’ is een intiem werk waarin de stilte, de rust een belangrijke inspiratiebron geweest is. Het poëtische, vaak impressionistische karakter is typerend. Het is het eerste van een reeks intieme kamermuziekwerken.
‘In deep silence I’ bestaat uit 9 deeltjes die zonder onderbreking in elkaar overgaan. Verschillende gitaartechnieken worden hierin geïntegreerd zonder echter op zoek te gaan naar loutere effectenmuziek. Het vraagt tijd om het te begrijpen, vanuit een innerlijke beheersing: met terugkerend muzikaal materiaal geeft de kleur vorm aan de inhoud.
Over de betekenis van de titel zegt Wim: “Voor mij is de stilte die ik wil suggereren eerder een stilte in jezelf, een beleving, een soort meditatie.”
De compositie ‘Saeta’ schreef Wim Henderickx in 2004 in opdracht van het Lemmensinstituut in Leuven, dit naar aanleiding van de 125ste verjaardag van deze school.

‘Saeta’ staat in schril contrast met ‘In deep silence I’. Hier krijgen we zuivere expressie, gaande van woede over verdriet en berusting tot meditatie.
Een Saeta is een religieus gezang, afkomstig van het Andalousische ‘Cante Hondo’ (intens gezang). De Saeta wordt geassocieerd met de Heilige Week in Sevilla: het wordt gezongen langs de straten tijdens de nachtprocessie in een atmosfeer van geestdrift en vitaliteit, vermengd met diepe verering en vreugde.
Het werk bevat 7 delen die geïnspireerd zijn op het lijdensverhaal van Christus :
1. De terdoodveroordeling van Jezus (feroce).
2. De lijdensweg van Jezus (lamentoso).
3. Klaagzang van Maria (doloroso).
4. Jezus wordt aan het kruis genageld (agnocioso).
5. De dood van Jezus (furioso).
6. De verrijzenis van Jezus (pieno di speranza).
7. Meditatie (meditazione).


Terug naar de CD-pagina

< Laatsts update: 04-XI-2006> < Abonneer je nu! >